Vermont

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.

Coordinadas: 44°15′59″N 72°34′19″W / 44.266389°N 72.571944°W44.266389; -72.571944


Artìculu in LSC

Inditadu in ruju s'istadu de su Vermont in is Istados Unidos
Bandera de s'istadu de Vermont

Su Vermont ([vɚːˈmɑːn(ʔ)] o [vɚˈmɑ̃(ʔ)]) est unu istadu de is Istados Unidos chi s'agatat a su Nord-Est de sa natzione, in sa regione narada Noa Inghilterra. Su Vermont est su de 6 istados prus pitios, su segundu prus pagu populadu de sos Istados Unidos e su solu de sa Noa Inghilterra chi non tenet bessida a su mare. Su lagu Champlain faghet metade de sa làcana Ovest de s'istadu, s'àtera metade dda ispartzit cun su New York. A su Sud tenet làcana cun su Massachusetts, a s'Est cun su New Hampshire e a su Nord cun sa provìntzia canadesa de su Québec.

Sa capitale est Montpelier chi, cun unos 7900 residentes est sa prus pitia capitale de istadu de totu sa natzione. Sa tzitade prus manna est imbetzes Burlington, chi at populatzione de unos 42.000 abitantes.

In passadu su territòriu de su Vermont fiat bìvidu de duos populos nativos: is Abenaki e is Irokesos, e in manna parte fiat frantzesu a primitziu de su perìodu coloniale. Sa Frantza dd'aiat pois tzedidu a su Rènniu Aunidu a sa fine de sa Gherra de sos Sete Annos, in su 1763, sende chi aiat pèrdidu.

Pro medas annos is colònias a làcana, mascamente su New Hampshire e su New York, si sunt perricadas s'àrea, chi difatis teniat tando nòmene de Fidantzas de su New Humpshire. Is ocupadores chi teniant propiedade de terras, afiantzaiant de èssere contra sa milìtzia de Green Mountain Boys, chi cheriat faghere de su Vermont unu territòriu indipendente.

Sa Repùblica de Vermont est in realidade esistida. Fundada in su 1777, in tempus de sa Rivolutzione Americana, at tentu vida de batòrdighi annos. Su Vermont est duncas unu de is bator istados de sa federatzione chi in passadu ant tentu soberania, impare a Texas, Hawaii e Califòrnia.

In su 1791, su Vermont s'est aunidu a sos Istados Unidos comente su de 14 istados, primu a s'azùnghere a sa originale federatzione de 13 colònias.

Vermont cando ancora indipendente est fintzamentas su primu istadu chi at in parte abolidu s'iscravidade.

Su 94,3% de sos bividores de su Vermont est de ratza bianca.

Tenet nomìngiu de Green Mountain State (istadu de su monte birde) e difatis su nòmene Vermont benit de sa limba frantzesa: Vert Mont (monte birde).