Guyana

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in logudoresu

Bandella de sa Guyana.
Collocatzione de sa Guyana

Sa Guyana est una repubblica (su nomene justu est Co-operative Republic of Guyana) (214.970 km², 697.181 bividores, sa capitale si narat Georgetown). Este sa pius a ovest de sas Guayanas, este una natzione de su nord de s'América de su Sud. Est a lacana cun su Surinam, cun su Venezuela e cun su Brasile.

Etimologia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Guyana: in sa limba locale Guiana, cheret narrer sa ‘terra de s'abba meda’, ca b'ada meda rios in cussu territoriu.
Famiglia de amerindios Caraïbos, comente los immaginaiat John Gabriel Stedman in su 1818

Istoria[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Abitata in origine dae tribùs de Arawaks (in it. aruachi) e caribos (in it. caribi), s'attuale Guyana, est istada esplorada dae sos europeos dae sos primos annos de su 1500. In su 1600 sos olandesos b'an fundadu sos primos insediamentos istabiles, criende tres colonias: Essequibo (1616), Berbice (1627), e Demerara (1752). Verso sa fine de su 1700 sos inglesos aian leadu controllo de su logu. In su 1814 sos olandesos ana zedidu formalmente a sa Gran Bretagna sas tres colonias cun sa frimma de una Conventzione de Londra. Dae su 1831 sas tres colonias sunt diventadas un unica colonia connotta cun su numene de "Guyana Britannica".

Custa fit s'unica colunia britannica in sa regione, diffattis si naraiat British Guyana. Sa natzione est diventada indipendente in su 1966.

Su presidente est Bharrat Jagdeo

Una tragedia singolare[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

In su 1974 vicinu a Port-Kaituma est istada criada sa comunidade Jonestown dae su padre Jim Jones, chi fit su cabu de una setta jamada su Tempiu de su Populu. Sa noticia chi aiat fattu su giru 'e su mundu fit cussa, de su 18 novembre 1978, de su suicidiu collettivu de 914 persones de sos cales 276 fini criaduras.

Economia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sa Guyana est una natzione meda povera. Una de sas printzipale' risorsas de sa natzione este sa deforestatzione de sa foresta tropicale chi coperit su 75% de su territoriu. Ultimamente su presidente Jagdeo, pro frimmare sa deforestazione, at propostu de dare sa foresta tropicale a pagamentu a organitzaziones publicas e privadas, a tales chi issa restet intrea e potat servire comente frenu a s'effetto serra, chi oramai est diventadu unu problema seriu. In pius sa foresta podet essere utilizzada pro ecoturismo e pro istudios farmaceuticos.

Una sotziedade inglesa de Londra sa Canopy Capital at frimmadu pro mantennere intatta Iwokrama chi est un'area de 370.000 ha. Pro custu affare in sa Guyana ana a bintrare 60 milliones de dollaros americanos a s'annu.