Meana/logudoresu
| Meana | |
| |
| Nùmene ufitziale: | Meana Sardo |
| Istadu: | Itàlia |
| Regione: | Sardigna |
| Provìntzia: | Nùgoro (NU) |
| Ladiore: | 40°16′15.65″ Nord |
| Longhiore: | 9°24′09.91" Est |
| Artiore: | 588 m. subra su mare |
| Tirada: | 73,8 km² |
| Populatzione: | 1709 (30-06-2019) 23,16 biv./km² |
| Apendìtzios: | Tiratzone |
| Comunes lacanantes: | Aritzu, Atzara, Brevìe, Làcana (OR), Samugheo (OR) |
| Còdighe postale: | 08030 |
| Prefissu telefònicu: | 0784 |
| Còdighe istat: | 091047 |
| Còdighe catastale: | F073 |
| Bividores: | meanesos |
| Patronu: - Santu - Die |
Santu Altzolu 24 Austu |
| Giassu web: | [1] |
Meana (in italianu Meana Sardo) est una bidda de 1709 pelsonas de sa provìntzia de Nùgoro in sa regione de sa Barbàgia de Brevìe.
Articulu in logudoresu
Orìgine de su nòmine
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Su nòmine Meana benit probabilmente de sa paràula latina "mediana" (lat. mĕdĭānus, mediană, medianum= mediu, centrali, postu in imesu), custu proite in su territòriu de sa bidda passaiat s'istrada romana chi de Casteddu, passande pro Bhiora (Serri), Valenza (Nuragus), Mediana (Meana), Augustis (Austis), Sorabile (apresu de 'Onne) e Caput Tirsi (apresu de Orune, Sant'Efis), arribaiat a Terranoa. Mediana fiat giustu in mesu de s'istrada.
Istòria
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]S'àrea de Meana fiat bìvida a s'època nuràgica e romana, pro sa presèntzia de calicunu nuraghe e necròpolis e "oppidum" romanos. In su medioevu fiat palte de su Judicadu de Arbaree e de sa curadoria de sa Barbàgia de Meana, de custa fiat sa prima capitale fintzas a cando no at giau su postu a Brevìe. A sa fine de su judicadu (1420) fiat palte de su Marchesadu de Aristanis, e pustis sa derrota finale de sos arborenses (1478) est passada in su domìniu de sos aragoneses ca l'ant unia a sa sennoria de sa Barbàgia de Brevìe. A pustis fiat palte de sa contea de Santa Sofia. Pustis essere passada de manu a medas feudatàrios, fiat guvernada de Raffaele Lostia, fintzes a cando non fiat riscatadu in su 1839 cun sa fine de su sistema feudale.
Monumentos e logos de bìere
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Architeturas religiosas
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]- Crèsia de Santu Altzolu: posta in su tzentru de sa bidda, a pitzu de una iscalera, est numenada pro sa prima bolta in d'unu documentu datau 17 Ghennarzu 1341. Però non si notant elementos architetònicos de su XIV seculu, tando si podet pensare ca sa costrutzione chi biemus como siat istetia costruia a pitzu de una costrutzione chi esistiat giai e de custa non si cunservat memòria. Una iscrita in su tìmpanu triangulare de su poltale permitit de datare sa costrutzione a su 1589. S'edifitziu presentat un'istrutura a tres navadas cun a sos ladus sete capellas e unu presbitèriu cuadrau. A destra de fatziada si pesat su campaline a base cuadrada, sos trabballos de costrutzione ant incumentzau in su 1653.
- Crèsia di Santu Antoni: est una cresiedda minore, posta in su rione chi poltat pròpriu nùmene, restaurada in su 1962. Presentat unu ambiente ùnicu di froma retangulare e est imperada pagu, giai giai petzi pro sa festa de Santu Antoni Abate.
- Crèsia de Santu Trabbadore: prus boltas modificada in su tempus, tantu de non ddi podere bìere sa istrutura originale, ca fiat se su XV seculu.
- Crèsia de Santu Franciscu: est sa prus noa: sa costrutzione est de s'inìtziu de su XX seculu. Po la costruere fiant impreaos puru arrogos de sa crèsia antiga dedicada a Santu Franciscu, iscunsacrada in su 1851.
- Crèsia de Santu Lussùlgiu: crèsia de monte torrada a costruire de pagu dedicada a Santu Lussulgiu, posta in d'unu montigru a nord-est de sa bidda; presentat unu ambiente ùnicu a pranta retangulare, cun sa crobetura "a capanna". In s'altare de pelda est postu su "fregiu" circolare postu originariamente a pitzu de su portale de sa crèsia antiga de Santu Franciscu.
Sitos archeològicos
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]A 6 km de sa bidda, a 739 metros slm est postu su Nuraxi Noltza, istudiau dae su archeologu Giovanni Lilliu.
In s'àrea a inghìriu de su nuraghe Noltza b'est unu impoltante sistema de nuraghes minores chi teniant cuntatos istrintos intre issos e cun nuraghes de sos territòrios lacanantes de Làcana (Nuraghe Genna Corte) e Atzara (Nuraghe Abbagadda) e Samugheo; custu sistema est fatu in particolare dae sos nuraxis Maria Incantada, Su Nuraxi, Mantutzus, Intzilicorru, Banda Era, Crecos e Abrutzedu.
In s'àrea archeològica de su nuraghe Maria Incantada b'est una tumba de sos zigantes galu ispentende de èssere iscavada.
In su territòriu de Meana podimus agatare istatziones e una tumba de s'edade neo-eneolìtica e cavas e minieras imperadas fintzas de s'edade nuràgica.
Artìculos ligaos
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
| |||||||||
