Otzana

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

  Custa pàgina esigit su template sinòticu {{Bidda}}

Pro praghere, agiunghe su template e boga custu avisu.
Pro is àteras pàginas chi esigint custu template, bae a sa categoria ligada.

Crèsia de Santu Nigola

Otzana (in italianu Ottana) est una bidda de sa Provìntzia de Nùgoro in sa Barbàgia de Ollollai, s'agatat a 185 metros subra su mare e giughet 2.526 bividores.

Su nùmene

Massimo Pittau iscriet chi su documentu prus antigu in ue cumparet custu nùmene est su Condaghe de Silki. Sa bidda est numenada Ozan e l'imbenit sa bidda a capu de sa curadoria. Pro Pittau sa -n a s'agabbu de sa paràula est unu signale craru chi siat unu topònimu sardianu o nuràgicu.

Un’àtera teoria de Pittau est chi s'orìgine siat dae Octis, Ottis, o si nono potzat èssere derivadu pro more de Ottano, unu personàgiu a metade de caminu intre de s’istòria e sa paristòria.

In su 1388 sa bidda est numenada.che a Oçana: cumparet che a una de sas biddas chi ant firmadu pro sa paghe intre de Lionora de Arborea e Giuanne de Aragona.

Su sartu

Otzana est una comuna de sa provìntzia de Nùgoro, chi at 2422 residentes. Est posta in sa Badde Mèdia de su Tirsu e su territòriu suo s’isterret pro 45,16 chilòmetros cuadrados. Sa bidda est posta in s'oru de s’àrea alluvionale de su Tirsu a s'ala de sos cùcuros chi marcant su comintzu de sa Barbàgia de Ollollai: su cùcuru prus artu est Monte Nieddu de 419 metros.

Su territòriu comunale est a làcana cun sos territòrios de sas biddas de Golòthene, Noragùgume, Ortzai, Orane, Sarule e Sèdilo. In su sartu b’at terrinos granìticos, trachìticos cun benas de scistu e calcares mùrinos, duncas terrinos chi non sunt bonos pro sa coltivatzione: est pro custu chi sa parte bassa de su cumonale est sena tupas e àrbores, mentres sa parte arta de sos cùcuros est rica de padentes.

S'istòria

Sa presèntzia de domus de janas e de sa Muralla megalìtica de Monte Nieddu in su cumonale de Otzana est testimonia de sa presèntzia de s’òmine giai in època prenuràgica.

Su nuraghe Marasorighe e su Nuraghe Tàlinos sunt imbetzes sa cunfirma de una tziviltade nuràgica presente in su territòriu, nessi dae su 1600 a.i.C.. Paret documentada fintzas sa presèntzia de sos romanos, mancari galu meda b’apat de istudiare e de iscobèrrere.

Massimo Pittau narat chi dae su sèc. VII a.p.C. Otzana siat istadu su tzentru de ispartzinadura de su Cristianèsimu de su tzentru de sa Sardigna: fiat difatis una diòtzesi manna meda ca de custa diòtzesi fiant parte: Macumere, Mulàrgia, Bòrore, Bìroro, Noragùgume, Bortigale, Santa Maria de Sauccu, Duarche, Silanos, Lei, Golòthene, Illorai, Bòtidda, Oroteddi, Orane, Sarule, Onieri e Nùgoro. In su 1502 nde l’ant bogadu sa diòtzesi e posta in S’Alighera, ca fiat sa bidda collegada mègius cun sa penìsula ibèrica e duncas cun sa parte prus manna de sa Corona de Aragona, in ue su Regnu de Sardigna fiat intradu.

Sa cultura

Ritratu de Marianu IV de Arborea in sa crèsia de Santu Nigola

Sa catedrale de Santu Nigola, fraigada intre de su 1140 e su 1160, dat s'idea de s'importu mannu chi Otzana teniat in sa Sardigna pro su Cristianèsimu. Fiat difatis in su tempus de mesu sa sea de una de sas diòtzesis (diòtzesi sufragànea dipendente dae sa sea de Dore) prus mannas de totu sa Sardigna chi colliat 18 biddas, su logu in ue istaiat su pìscamu. Sa diòtzesi est istada a pustis cantzellada e posta in s'Alighera. Sa catedrale de Santu Nigola est a òbligu a l'ammentare ca est una de sas crèsias romànicas prus de importu de totu sa Sardigna, fata in trachite de colores diferentes: niedda, mùrina e biaita. In intro si podet ammirare su "Polìticu" de Marianu IV de Arborea de su 1344, chi est sa sola rafiguratzione pintada de Marianu chi esistit. Àteras crèsias de importu sunt sas crèsias de Sant'Antoni (de su fogu) e de Santa Maria.

S'economia

In sos annos '60 de su 1900 Otzana est parte de unu progetu italianu pro industrializare sas zonas italianas cunsideradas arretradas: paris cun Portu Turres, Assèmini e àteros giassos, si pensaiat chi si in unu tzentru de sa Sardigna si fiat fatu unu polu industriale de importu s'esseret pòdidu dare richesa a logos galu tropu ligados a sos setores “betzos" de s'atividade econòmica (economia agrìcula e de pastoriu), e fintzas chi esseret istada una manera pro batallare situatziones de banditismu e de criminalidade e pro fàghere a manera chi sa gente no esseret emigrada. Detzident duncas de ponnerent indùstrias chìmicas (Anic, Montedison) chi comintzant a produire In su 1973 e una tzentrale elètrica. Sa faddina manna de sas polìticas industriales, sa crisi de su petròliu e unu mudamentu de sos assetos internatzionales de su setore de sas fibras sintèticas at fatu dannu mannu in totu su giassu, ca nd'at bogadu traballos "traditzionales", at mudadu s'economia, at controidu una crèschida de Imprendidores locales e fatu a manera chi gente meda apat chircadu traballu in su disterru.

Sas festas

Boes e Merdules de Otzana

Sa festa prus manna e famada de Otzana est sena duda peruna su Carrasegare, pro more de sa festa e de sas màscaras suas - connotas in totu sa Sardigna e in Itàlia - chi sunt devènnidas sìmbulu de sa bidda matessi. Pro su Carrasegare turistas meda acudint a Otzana pro mirare sas caratzas otzanesas. Sa die de Sant’Antoni de su fogu b’est "sa prima essida”, cando in tundu a su fogu s’addòbiant totu sas caratzas de sa traditzione: sos Merdules, sos Boes e sa Filonzana. Pro istudiosos meda custa manifestatzione àteru no est che una rapresentatzione de sa bida fitiana, ca sas màscaras mustrant personàgios, ruolos, momentos de bida in sos campos (s’aròngiu, su semìngiu, s'incùngia e gasi a sighire).

In frau de sa festa de Sant’Antoni e de su Carrasegare est impitadu s’afuente, unu pratu in ràmene decoradu cun caràteres gòticos, impreadu fintzas in frau de sa Chida Santa, chi devennet un’istrumentu musicale: su pratu est difatis addobbadu cun una crae manna pro fagheret unu sonu chi est sa cadèntzia de su ballu tìpicu de Otzana “su ballu de s’afuente”.

Sa festa de su patronu, Santu Nigola, est sa tertza domìniga de maju: si comintzat cun sa professone chi essit dae sa crèsia de Santu Nigola e a in cue torrat matessi. In custos ùrtimos annos sunt torrende a bogare a campu una traditzione antiga, sa de pigare a sa professone sos boes, s'animale chi pro sos massajos fiat fonte de rèdditu e de sustentamentu, ma fintzas de fortza de traballu. Agabbada sa prepissione su preìderu dat sa beneditzione a sos animales, caddos e boes. A pustis de sa missa comintzat sa festa tzivile, cun ballos e cantos a su sero. Sa festa de Nostra Segnora de Mes’austu si festat su 15 de austu; sa particularidade de custa festa est chi s'istàtua de Nostra Segnora chi est pigada in professone est bestida in bestire otzanesu antigu. assempru raru in totu sa Sardigna, e càrriga de oraria (ex voto). Pro su chi pertocat sa parte tzivile b’at de nàrrere chi est festada in tres dies. su 14, su 15 e su 16 de austu.

Bibliografia

• Ànzelu Canu, Otzana, in Biddas de sa provìntzia de Nùgoro, Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro, 2014, pp. 86-87.
• (IT) Massimo Pittau, I nomi di paesi, città, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine, Casteddu, Gasperini, 1997, OCLC 231730413.
• (IT) Manlio Brigaglia e Salvatore Tola (a incuru de), Ottana, in Dizionario storico-geografico dei comuni della Sardegna, vol. 4, Tàtari, Carlo Delfino editore, 2006, ISBN 978-88-7138-430-6, OCLC 888708482.
• (SC, IT) Giovanni Spano, Vocabolario sardo geografico patronimico ed etimologico. (PDF), Casteddu, 1872, OCLC 504087043. URL consultadu su 28 nadale 2021.

Ligàmenes esternos

• (IT) Situ istitutzionale, in comune.ottana.nu.it.